بررسی قطب رشد در برنامه ریزی منطقه ای با تاکید بر تحلیل تاثیرات اقتصادی و اجتماعی مجتمع پتروشیمی بجنورد بر منطقه نفوذ

عنوان کلی پایان نامه به نقش و کاربرد تئوری قطب رشد در عرصه های اقتصادی و اجتماعی و چگونگی استفاده از نتایج در سیاستگذاری در منطقه خراسان شمالی اختصاص یافته است. بستر عینی این موضوع در قطب رشد پتروشیمی بجنورد بر منطقه نفوذ، مورد جستجو و تحلیل قرار گرفته است. هدف اولیه طراحان قطب های رشد در اروپا، استفاده از آنها برای ایجاد تحرک و رشد در مناطق محروم بود، اما در کشورهای در حال توسعه، قطب های رشد به دلیل وجود منابع طبیعی در مناطقی خاص و به منظور کمک به رشد اقتصاد ملی ایجاد شده اند. هدف اصلی پایان نامه حاضر، بررسی آثار اجتماعی و اقتصادی توسعه صنعتی ناشی از ایجاد قطب رشد صنعتی بر منطقه خراسان شمالی است. پرسش اصلی این است که ورود صنعت به منطقه، چه پیامدهایی داشته و این پیامدها چه آثاری بر توسعه اقتصادی و اجتماعی گذاشته اند. در پژوهش حاضر، چارچوب نظری، رویکرد قطب رشد است. قطب رشد یک مدل برنامه ریزی صنعتی و منطقه ای برای "مجموعه ای از صنایع گسترده" واقع در یک منطقه است. در منطقه خراسان شمالی، آرایش متمرکز فعالیت های صنعتی در یک مکان با صنعت محرک و هدایت کننده پتروشیمی و فولاد، موجب شده است منطقه از ویژگی قطب برخوردار شود. پژوهش حاضر، با روش کتابخانه ای انجام شده و اطلاعات با استفاده از فنون بحث گروهی متمرکز، مشاهده و مصاحبه عمیق گردآوری شده است. جامعه آماری پژوهش، مسئولان بومی، مطالعات محلی و نیز مدیران منطقه است. این پژوهش بیشتر جنبه برنامه ریزی داشته تا معرفی تکنیک اما در شناخت وضع موجود و پیش بینی ها از تئوری ها و تکنیک های خاصی بهره برده است. به عنوان نمونه در شناخت قطب ها و مراکز رشد از تئوری قطب رشد و تحولات توسعه فضایی- کالبدی منطقه و مقایسه عملکرد الگوها و اشکال مختلف در آن، ارائه راهبردها و سیاست های ناشی از تحلیل راهبردی (swot)، به منظور دستیابی به توسعه اقتصادی و اجتماعی، مورد بررسی قرار گرفته است. یافته های پژوهش نشان داده اند که حضور صنعت و گسترش سریع توسعه صنعتی در منطقه، پیامدهای دوگانه ای داشته است. بخش هایی مانند آموزش، بهداشت، زیرساخت ها و امکانات زیربنایی نسبت به قبل از ورود صنعت به منطقه، بهبود یافته اند. اما در حوزه های دیگر بهبود ملاحظه نمی گردد و گاهی آثار منفی دیده می شود. وضعیت اشتغال و معیشت، چندان مطلوب نیست. در حوزه محیط زیست و کشاورزی، آلودگی ها و افت تولید دیده می شود. قطب رشد پتروشیمی با استقرار در یک منطقه روستایی و کشاورزی تغییرات زیادی را در نحوه زندگی و تولید و مصرف منطقه ای و مفاهیم زمان و مکان و کالبد منطقه و همچنین الگوهای فعالیت و تکنولوژی در منطقه ایجاد نموده است و منطقه نفوذ خود را به یک منطقه مهاجرپذیر تبدیل نموده است. از طرفی به دلیل رشد سریع روستا و روستا شهرها و شهرهای کوچک منطقه و عدم هماهنگی سایر بخش ها با توسعه صنعتی باعث ایجاد تناقض و بحران بین بخش مدرن و سنتی در منطقه شده است. و نتایج بدست آمده استقرار قطب رشد را برای کشاورزی منطقه منفی ارزیابی می کند.